لە ساڵی ٢٠١٤ەوە کە پلاتفۆرمی فاتێبینۆا دەستیپێکردووە، پلاتفۆرمەکە میکانیزمێکی تایبەت و وردی بۆ پشتڕاستکردنەوەی هەواڵ و زانیارییەکان گرتۆتەبەر کە سەنتەری لەسەر ئەو بنەمایە بووە کە بەڵگە دەبێت بە هەر زانیارییەکەوە ببەسترێتەوە.

پلاتفۆرمی فاتبینوا لە کارەکانیدا پشت بە چەند یاسایەک دەبەستێت کە کارەکانی ڕێکدەخەن:
  • گەڕانەوە بۆ سەرچاوەی هەواڵەکە و سەرچاوەی یەکەمی هەر زانیارییەک، جا زانیارییەکان ڕاست بن یان ناڕاست.
  • هێندەی بەڵگە هاوپێچ بکە، جا ڤیدیۆ، وێنە، یان دەق، کە هەر ئیدیعایەک پشتڕاست بکاتەوە یان ڕەتی بکاتەوە.
  • پێداچوونەوە بە هەواڵەکان بە تەواوی لە ڕووی "سەرچاوە، شێواز و ئیدیعا" بۆ دیاریکردنی زۆرترین ڕێژەی ڕاستییەکان سەبارەت بە هەواڵەکە.
  • فاتابینۆا هەموو ئامراز و ئامرازە مۆدێرن و بەردەستەکان بەکاردەهێنێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی زانیارییەکان، جا چ وێنە، ڤیدیۆ یان دەنگ، چونکە پشت بە سەدان شێوازی بەردەست دەبەستێت بۆ هەڵسەنگاندنی هەر هەواڵێک.
  • پلاتفۆرمی Fact-Checkers تا ئێستا پەیوەندی ڕاستەوخۆی لەگەڵ Fact-Checkers لە 122 وڵاتی جیهان هەیە، ئەمەش پرۆسەی پشتڕاستکردنەوەی هەواڵەکان ئاسان دەکات تەنانەت ئەگەر لە وڵاتانی غەیرە عەرەبیشدا بن.
  • پلاتفۆرمی فاتێبینۆا لیستێکی سەدان پسپۆڕی هەیە لە بوارە جیاوازەکانی پزیشکی، زانست، سیاسەت، فێڵە سینەماییەکان، فیزیا، فەلەکناسی و ئەوانی تر بۆ هاوکاریکردن لە ئەگەری ئیدیعای ئاڵۆز.
چ پێوەرێک دیاری دەکات کە ئێمە کام ئیدیعا پشتڕاست دەکەینەوە؟
پلاتفۆرمی فاتبینۆا پشت بە ٣ پێوەری سەرەکی دەبەستێت لە دیاریکردنی ئەولەویەتەکانی ئەو تۆمەتانەی کە شایەنی پشتڕاستکردنەوەن:
  • 1- تۆمەتەکە دەبێت کاریگەری نەرێنی لەسەر کۆمەڵگا هەبێت ئەگەر بە هۆی توندوتیژی لە نێوان ئەندامانی کۆمەڵگا یان هەڵگرتنی قسەی ڕقاوی یان تیرۆرکردنی کارەکتەر بڵاوبووەوە.
  • 2- پێوەرى دووەم بریتییە لە ڕادەى بڵاوبوونەوەى لە ئینتەرنێتدا، بەوپێیەى ئەو هەواڵانەى کە زیاتر بەربڵاون، ئەولەویەتیان هەیە بەسەر ئەو بانگەشانەى کە کەمتر بەربڵاون.
  • 3- توانای گەیشتن بە بەڵگەی کۆتایی و یەکلاکەرەوە سەبارەت بە ئیدیعاکە، بەو پێیەی پلاتفۆرمی فاتبینوا پشت بە ئەنجام و چاوەڕوانی و بەڵگەی لاواز و ناتەواو نابەستێت.
ناوەڕۆکێک کە ناچێتە ژێر بازنەی لێکۆڵینەوەکانی پلاتفۆرمی فەتباینوا:
  • 1. وریابە بۆچوون و لێدوانی سیاسییەکان پشتڕاست نەکەیتەوە
  • 2. تکایە ئاگاداربن ئەو پۆستانە پشتڕاست ناکەنەوە کە وەک تایبەت دیاریکراون، چونکە بە سروشتی خۆیان ڕێگە بە بڵاوکردنەوەی بەربڵاو نادەن، ئێمە تەنها ئەو بابەتانە یان بڵاوکراوەکان پشتڕاست دەکەینەوە کە گشتین.
  • 3. تکایە ئاگاداربن ئەو بڵاوکراوانەی کە تیراژی سنوورداریان هەیە، ئەولەویەت نادات، جگە لەو تۆمەتانەی کە تیمەکە پێشبینی دەکات بەم زووانە بڵاوببنەوە، چونکە تیمەکە لە ناوخۆدا لێکۆڵینەوەیان لەسەر دەکات و لە کاتی خۆیدا بڵاویان دەکاتەوە.
  • 4- بۆیان دەرکەوت کە لێکۆڵینەوەکانی خۆی سنووردار کردووە بەو تۆمەتانەی کە لەناو خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقادا بڵاودەبنەوە، جگە لەو تۆمەتانەی کە پێشبینی دەکرێت بەم نزیکانە بگوازرێنەوە بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەک ڕێکارێکی چالاکانە بۆ کەمکردنەوەی بڵاوبوونەوەیان هەرکاتێک گەیشتن، وەک... تیمەکە لە ناوخۆدا لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ دەکات و لە کاتی خۆیدا بڵاویان دەکاتەوە.
ڕێنمایی پۆلێنکردنی داواکاری:

*پلاتفۆرمی فاتبینوا پشت بە هەڵسەنگاندنی کۆمپانیای تۆمەتەکانی فەیسبووک پێکهاتووە لە ٩ بەشی هەواڵ

  • هەڵە: بیرۆکە(ەکان)ی سەرەکی لە ناوەڕۆکەکەدا لە ڕووی ئەو ڕاستیانەی کە تێیدا هاتووە، نادروستن. ئەمە بەگشتی بۆ هەڵسەنگاندنی "درۆ" یان "زۆربەی درۆ" لە ماڵپەڕەکانی پشکنینی ڕاستییەکاندا دەگونجێت.
  • بەشێکی درۆ: بیرۆکە(ەکان) لە ناوەڕۆکەکەدا تێکەڵەیەکن لە ناوەڕۆکی ورد و نادروست، یان بیرۆکەی سەرەکی چەواشەکارانە یان ناتەواوە.
  • ڕاست: بیرۆکە(ەکان)ی سەرەکی ناوەڕۆکەکە وردن لەگەڵ ئەو ڕاستیانەی کە تێیدا هاتووە. ئەمە بەگشتی بۆ هەڵسەنگاندنی "ڕاست" یان "زۆربەی ڕاست" لە ماڵپەڕەکانی پشکنینی ڕاستییەکاندا دەگونجێت.
  • ناونیشانی چەواشەکارانە: بیرۆکە(ەکان)ی سەرەکی لە ناوەڕۆکی جەستەی بابەتەکەدا ڕاستن؛ بەڵام بیرۆکەی سەرەکی لە ناونیشانەکەدا لە واقیعدا ورد نییە.
  • ناشایستە: ناوەڕۆکەکە بیرۆکەیەکی تێدایە کە ناتوانرێت پشتڕاست بکرێتەوە، یان لە کاتی نووسینەکەدا ڕاست بووە، یان لە... ماڵپەڕ یان پەیجێک کە بۆی دانراوە.بنەما بۆ دەربڕینی بۆچوونی کەسایەتییەکی سیاسی یان کارنامەکەیەتی.
  • تەنز: کاتێک ناوەڕۆکەکە لەلایەن لاپەڕە یان دۆمەینی بڵاوکراوەیەکی تەنزئامێزی ناسراو، یان کەسێکی عەقڵانییەوە بڵاودەکرێتەوە لە ناوەڕۆکەکە تێدەگات کە ناوەڕۆکی تەنزئامێز یان گاڵتەجاڕانە کە پەیامێکی کۆمەڵایەتی لەخۆدەگرێت. هێشتا دەتوانێت سوود لە کۆنتێکستی زیادە وەربگرێت.
  • بۆچوون: ناوەڕۆک بەرگری لە بیرۆکەکان دەکات، ئەنجامەکان لەسەر بنەمای لێکدانەوەی ڕاستییەکان و داتاکان دەردەهێنن و نووسەر یان... بیروڕای بەشداربوو لەسەر ڕووداوێک یان پرسێک Certain. ڕەنگە بابەتەکانی بۆچوون ڕاستییە ڕاپۆرتکراوەکان یان وەرگێڕانەکان لەخۆ بگرن، بەڵام جەخت لەسەر تاکە بیرکردنەوە و ئارەزووەکانی کەسی و دەرەنجامەکانی نووسەر دەکەنەوە. هەروەها ئەمە دەتوانێت پۆدکاستەکانی بۆچوون، پشتگیریکردن، یان ناوەڕۆکێک لەخۆبگرێت کە بە "بۆچوون" ناوزەد کراوە کە لەلایەن ستوونی بۆچوونێکی تایبەتەوە نووسراوە یان لە ماڵپەڕێک یان لاپەڕەیەکەوە هاوبەش کراوە کە ئامانجی سەرەکی دەربڕینی بۆچوون یان ئەجێندای کەسایەتییە گشتیەکان، دامەزراوەکانی بیرکردنەوە و کەسانی نا -ڕێکخراوە حکومییەکان.و چالاکییە بازرگانییەکان.
  • Spoof: ئەو ماڵپەڕانەی کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدەن هەواڵی “spoof” دروست بکەن بۆ ئەوەی لە سایتەکانی سۆشیال میدیادا بڵاوی بکەنەوە.
  • بێ هەڵسەنگاندن: ئەمە دۆخی پێشوەختەیە پێش ئەوەی پشکنەرانی ڕاستییەکان ناوەڕۆکەکە ڕاستییەکان بپشکنن یان ئەگەر URLەکە شکاوە. جێهێشتنی لەم دۆخەدا (یان گەڕانەوەی بۆ ئەم هەڵسەنگاندنە لە هەڵسەنگاندنێکی ترەوە) بەو مانایەیە کە هیچ کردارێک لە ئێمە پێویست نییە بە پشتبەستن بە هەڵسەنگاندنی تۆ.

بڕوانامەکانمان